Psychoterapia to proces, który pomaga w zrozumieniu siebie, radzeniu sobie z trudnościami i poprawie jakości życia. Istnieje wiele podejść terapeutycznych, a każde z nich oferuje inne metody działania. Poniżej znajdziesz wersje tl;dr opisów poszczególnych nurtów.

Nurty psychoterapeutyczne

Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)

Skupia się na związku między myślami, emocjami i zachowaniami. Zakłada, że zmieniając sposób myślenia i ucząc się nowych strategii radzenia sobie, można poprawić swoje samopoczucie i funkcjonowanie. Terapia jest skoncentrowana na „tu i teraz” i często obejmuje zadania do wykonania między sesjami.
Efekt: zmiana myślenia i zachowań prowadząca do poprawy samopoczucia
Czas trwania: od kilku do kilkunastu miesięcy
Przykładowe techniki: identyfikowanie i zmiana negatywnych schematów myślenia, ekspozycja na trudne sytuacje, rejestrowanie myśli, techniki relaksacyjne
Dla kogo: osoby z depresją, lękami, fobiami, OCD, trudnościami w regulacji emocji, ADHD

Psychoterapia psychoanalityczna

Wywodzi się z psychoanalizy Freuda i zakłada, że nasze obecne trudności wynikają z nieświadomych konfliktów wewnętrznych, często sięgających dzieciństwa. W terapii kluczową rolę odgrywa analiza myśli, snów, mechanizmów obronnych oraz relacji międzyludzkich, w tym także relacji z terapeutą.
Efekt: głębsze zrozumienie siebie, zmiana nieświadomych schematów, poprawa funkcjonowania emocjonalnego i relacyjnego
Czas trwania: zazwyczaj długoterminowa (od kilku miesięcy do kilku lat)
Przykładowe techniki: analiza wolnych skojarzeń, interpretacja snów, praca nad przeniesieniem (reakcjami wobec terapeuty jako odzwierciedleniem wcześniejszych relacji)
Dla kogo: osoby zainteresowane głęboką eksploracją swojej psychiki, pragnące zrozumieć powtarzające się wzorce w swoim życiu, gotowe na długoterminowy proces

Psychoterapia psychodynamiczna

Opiera się na założeniach psychoanalizy, ale z uwspółcześnionymi elementami. Zakłada, że nasze obecne trudności wynikają z nieuświadomionych konfliktów wewnętrznych, często sięgających dzieciństwa. Terapeuta pomaga odkrywać ukryte mechanizmy psychiczne poprzez analizę snów, swobodnych skojarzeń i relacji z innymi.
Efekt: lepsze zrozumienie siebie
Czas trwania: zależy od osoby – może być zarówno długoterminowa, jak i krótkoterminowa
Przykładowe techniki: analiza relacji terapeutycznej, interpretacja nieświadomych mechanizmów, praca nad wewnętrznymi konfliktami
Dla kogo: osoby chcące zrozumieć głębsze przyczyny swoich trudności, zainteresowane długoterminową eksploracją psychiki

Psychoterapia humanistyczno-egzystencjalna

Koncentruje się na indywidualnym doświadczeniu i potencjale rozwoju osoby. Zakłada, że każdy człowiek ma w sobie zasoby do przezwyciężania trudności, a rolą terapeuty jest stworzenie wspierającej przestrzeni do samopoznania i wzrostu.
Efekt: zwiększona samoświadomość, lepsze zrozumienie swoich potrzeb i emocji
Czas trwania: elastyczny – zależy od indywidualnych celów
Przykładowe techniki: terapia skoncentrowana na osobie (pełna akceptacja i empatia), praca z emocjami w „tu i teraz”, eksploracja wartości
Dla kogo: osoby szukające samorozwoju, pragnące głębszego kontaktu ze sobą i swoimi emocjami

Psychoterapia Gestalt

Opiera się na założeniu, że kluczowe jest doświadczanie „tu i teraz” oraz pełna świadomość swoich myśli, emocji i ciała. Zakłada, że problemy wynikają z niezamkniętych spraw z przeszłości, które wpływają na obecne życie.
Efekt: większa samoświadomość, pełniejsze doświadczanie życia, autentyczność w relacjach
Czas trwania: elastyczna, może być krótko- lub długoterminowa
Przykładowe techniki: praca z ciałem, dialog z pustym krzesłem, eksperymentowanie z nowymi zachowaniami, uważność na emocje
Dla kogo: osoby pragnące lepiej rozumieć siebie i swoje emocje, chcące pracować nad autentycznością i spontanicznością

Psychoterapia systemowa

Skupia się na funkcjonowaniu jednostki w kontekście jej relacji – np. w rodzinie, związku czy grupie społecznej. Zakłada, że problemy psychiczne często wynikają z dynamiki relacji, a zmiany w systemie mogą prowadzić do poprawy sytuacji.
Efekt: poprawa relacji, lepsze zrozumienie dynamiki grupy
Czas trwania: dostosowany do potrzeb – może być zarówno krótko-, jak i długoterminowa
Przykładowe techniki: praca z całą rodziną, analiza ról i schematów w relacjach, genogramy (mapowanie historii rodziny), praca nad komunikacją
Dla kogo: pary, rodziny, osoby doświadczające trudności wynikających z relacji międzyludzkich

Psychoterapia schematów

Łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej, humanistycznej i psychodynamicznej. Koncentruje się na tzw. schematach, czyli głęboko zakorzenionych wzorcach myślenia, emocji i zachowań, które kształtują się we wczesnym dzieciństwie i mogą prowadzić do trudności w dorosłym życiu.
Efekt: zmiana utrwalonych schematów myślenia i zachowania
Czas trwania: zwykle dłuższa niż klasyczna terapia CBT
Przykładowe techniki: praca z wewnętrznym dzieckiem, ćwiczenia wyobrażeniowe, dialogi terapeutyczne
Dla kogo: osoby z trudnymi doświadczeniami z dzieciństwa, z trudnościami w relacjach, powtarzającymi się problemami emocjonalnymi, zaburzeniami osobowości

Psychoterapia ACT (psychoterapia akceptacji i zaangażowania)

Skupia się na akceptacji trudnych myśli i emocji oraz na budowaniu wartościowego życia mimo ich obecności. Zamiast walczyć z negatywnymi myślami, uczy, jak żyć w zgodzie ze swoimi wartościami.
Efekt: większa odporność psychiczna, zdolność do działania mimo trudnych emocji
Czas trwania: elastyczny, zależny od potrzeb
Przykładowe techniki: mindfulness, identyfikacja wartości życiowych, praca nad elastycznością psychologiczną, defuzja poznawcza (dystansowanie się od myśli)
Dla kogo: osoby zmagające się z przewlekłym stresem, lękiem, depresją, wypaleniem, trudnościami w radzeniu sobie z emocjami

Psychoterapia dialektyczno-behawioralna (DBT)

Łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) z uważnością i akceptacją emocji. Skupia się na równowadze między zmianą a akceptacją, pomagając osobom radzić sobie z intensywnymi emocjami, impulsywnymi zachowaniami i trudnościami w relacjach.
Efekt: lepsza regulacja emocji, rozwój umiejętności interpersonalnych, zmniejszenie autodestrukcyjnych zachowań
Czas trwania: zazwyczaj długoterminowa (co najmniej kilka miesięcy)
Przykładowe techniki: trening uważności, regulacja emocji
Dla kogo: osoby z zaburzeniami osobowości (szczególnie borderline), trudnościami w kontroli emocji, skłonnością do samookaleczeń i impulsywnych zachowań

Psychoterapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR/SFBT)

Skupia się na zasobach i możliwościach osoby zamiast na problemach i ich przyczynach. Koncentruje się na przyszłości i skutecznych rozwiązaniach, a nie analizie przeszłości.
Efekt: szybkie znalezienie skutecznych rozwiązań, zwiększenie motywacji i sprawczości
Czas trwania: zazwyczaj krótkoterminowa (od kilku do kilkunastu sesji)
Przykładowe techniki: pytania o wyjątki („Kiedy problem nie występuje?”), skalowanie postępów, wizualizacja przyszłości
Dla kogo: osoby chcące skupić się na rozwiązaniach, a nie analizie przeszłości, zmagające się z kryzysami życiowymi lub konkretnymi trudnościami

Psychoterapia ericksonowska

Główne założenie terapii ericksonowskiej to przekonanie, że ludzie nie muszą rozumieć swoich problemów, aby je rozwiązać – często zmiana zachodzi spontanicznie, poprzez sugestię i pracę na poziomie podświadomym.
Efekt: wzmocnienie wewnętrznych zasobów, znalezienie indywidualnych rozwiązań
Czas trwania: zazwyczaj krótkoterminowa, ale może być długoterminowa w zależności od potrzeb
Przykładowe techniki: hipnoza ericksonowska, opowiadanie metafor, paradoksalne interwencje, dostosowanie się do stylu pacjenta
Dla kogo: osoby poszukujące elastycznej, indywidualnej terapii, otwarte na nieszablonowe metody pracy

Psychoterapia integracyjna/integratywna

Psychoterapia integracyjna łączy elementy różnych nurtów terapeutycznych, dostosowując metody i podejście do indywidualnych potrzeb pacjentx. Terapeuta korzysta z technik wywodzących się z różnych szkół, takich jak psychoterapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, humanistyczna czy systemowa, tworząc spersonalizowany plan pracy, by jak najlepiej wspierać proces zmiany.
Efekt: wszechstronne podejście do problemów i ich rozwiązania
Czas trwania: zależy od indywidualnych potrzeb – może być zarówno krótkoterminowa, jak i długoterminowa
Przykładowe techniki: dialog motywujący, analiza schematów myślowych, praca nad relacjami, techniki relaksacyjne
Dla kogo: osoby poszukujące elastycznej terapii dopasowanej do ich specyficznych potrzeb

Jeśli szukasz profesjonalnego wsparcia, zajrzyj na tę stronę.